Pomnik kapitana Stefana Pogonowskiego stanie – za zgodą miasta – na skwerze u zbiegu ulic Legionów i Pogonowskiego. Można powiedzieć, że trudno o lepsze miejsce, biorąc pod uwagę zbieżność nazw ulic z historią bohatera pomnika, rocznicą 100-lecia odzyskania niepodległości przez Polskę. Skwer u zbiegi Pogonowskiego i Legionów, a także spory fragment ulicy Pogonowskiego został niedawno zrewitalizowany. Jezdnię i chodniki wyłożono kostką, ciągi piesze zdobią pasy z zielenią – posadzono m.in. szpaler drzew. Na skwerze zaplanowano więcej zieleni, w zieleńcach zainstalowano oświetlenie, w mini alejkach umieszczono ławki.
- Podstawą poszukiwania artystycznej, rzeźbiarskiej formy wypowiedzi, jest zwizualizowanie heroicznego czynu Stefana Pogonowskiego w walce z sowieckim najeźdźcą. Podjęcie przez młodego dowódcę decyzji o nocnym ataku na tyły wroga, zmierzającego na Warszawę, spowodowało chaos i zamieszanie w jego szeregach. W efekcie końcowym, czyn ten odwrócił losy bitwy warszawskiej i przechylił szalę zwycięstwa na stronę polską. Fakt ten identyfikowany jest w wizji artystycznej, przez czarny kamienny pylon rozbijający czerwoną bryłę granitowego monolitu.
- W poszukiwaniu formy rzeźbiarskiej czarnego pionowego kamienia, znajdujemy odniesienie do kształtu głowni szabli oficerskiej. Szabli będącej symbolem siły oręża polskiego. Tradycji szlacheckiej, silnego poważnego państwa.
- Aplikacja w górnej części pylonu jest rozwinięciem w przestrzeni barokowych zdobień kwiatowych, grawerowanych na szabli paradnej. W symboliczny sposób odnosi się to do życzenia samego Stefana Pogonowskiego, który prosił jedynie o świeże kwiaty na swoim grobie. Na awersie symbolicznie traktowanego fragmentu szabli, w postaci czarnego kamiennego pylonu, znajduje się godło – orzeł z 1920 r. i napis „Honor Ojczyzna”.
- Rewers pod elementem kwiatowym, opatrzony jest odznaką 28 pułku Strzelców Kaniowskich.
- Na przedniej stronie pomnika, na kamiennym czerwonym obelisku znajduje się dedykacja: „kpt. STEFANOWI POGONOWSKIEMU”.
- Po przeciwnej stronie umieszczony jest zapis kodu QR – alfanumeryczny, dwuwymiarowy, matrycowy, kwadratowy kod graficzny. Po zeskanowaniu odnosi on nas, do strony internetowej z opisem historycznej postaci kpt. Stefana Pogonowskiego. Informacyjna strona opracowana jest w języku polskim, angielskim i rosyjskim.
- Wszystkie elementy będące znaczeniowym dopełnieniem (inkrustacją), kamiennych elementów pomnika wykonane są w technice odlewu z brązu patynowanego na „ciemny brąz”.
- Kamienne elementy z czerwonego granitu, o nieregularnych kształtach i naturalnych płaszczyznach przełomu, są umieszczone w otoczeniu czarnego polerowanego pylonu. Ideowe znaczenie, to rozbicie monolitu na mniejsze części przez uderzenie potężną siłą. Związanie formalne elementów okalających z centralnym pionowym elementem kompozycji, uzyskane jest przez rzeźbiarski zabieg zapolerowania powierzchni – symbolicznego miejsca cięcia, mającego bezpośredni kontakt z destrukcyjnym działaniem pylonu. Wszystkie powierzchnie czerwonego granitu dla uwydatnienia kolorystyki opracowane są techniką płomieniowania.
- W przypadku zaistnienia konieczności umieszczenia dodatkowych tablic informacyjnych przewidziane jest wykonanie ich w technice cięcia laserowego w płytach blachy cortenowej umieszczonych na fragmentach czerwonego granitu.
Pomnik stanowi współczesną formę rzeźby w przestrzeni publicznej, której ekspresja oparta jest na kontrastach struktur granitowego kamienia. Minimalistyczna forma rzeźbiarskiego opracowania, pokryta jest realistycznym znaczeniowym reliefem z brązu, uczytelniającym przyczynę i treści powstałego dzieła.
autor ideowego opisu projektu pomnika kpt. Stefana Pogonowskiego
art. rzeźbiarz Zbigniew Dudek, profesor ASP
Łódź 27.02.2018r.
Przygotowanie projektu oraz realizacja pomnika została powierzona dr hab. Zbigniewowi Dudkowi, profesorowi Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi. Profesor Dudek w latach 2008-2012 był prodziekanem Wydziału Tkaniny i Ubioru, później dziekanem tego wydziału. Obecnie prowadzi w łódzkiej ASP Pracownię Obiektu Artystycznego na Wydziale Rzeźby i Działań Interaktywnych. Z powołania ministra kultury i dziedzictwa narodowego przez dwie kadencje pełnił funkcję członka rady programowej w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.
Zajmuje się rzeźbą, oraz innymi formami wypowiedzi artystycznej. W swoim dorobku artystycznym ma wiele monumentalnych realizacji w przestrzeni publicznej w kraju i za granicą, m.in: w Niemczech, Hiszpanii, Francji, Irlandii oraz Czechach. W Polsce jest autorem pomnika „Walczącym o Niepodległość” w Łasku czy monumentu poświęconego organizacji „Żegota” w Parku Ocalałych w Łodzi.
